BAČ - EVROPSKI PROMOTER KULTURNE BAŠTINE: FOOD TALK Misli globalno-jedi lokalno

Ovogodišnja tema manifestacije je "Kulturno nasleđe i zajednice – živeti s nasleđem". Tema se zasniva na načelima Okvirne konvencije Saveta Evrope o vrednosti kulturnog nasleđa za društvo (Faro, 2005), koja naglašava važnu ulogu koju imaju zajednice u upravljanju svojim kulturnim nasleđem i okruženjem, naglašavajući vrednost i potencijal kulturnog nasleđa kao resursa održivog razvoja i kvaliteta života. Ova tema je odabrana sa ciljem da se istakne značaj i rad zajednica - udruženja, porodica, grupa prijatelja i drugih koji upravljaju svojim kulturnim nasleđem i štite ga na brojne načine.

Opština Bač jedna je od retkih u Srbiji gde se, ovaj evropski važan događaj, održava kontinuirano već trinaesti put. Osim bogatog, višednevnog kulturno-umetničkog, sportskog i zabavnog programa, posetioci u ovoj multikulturalnoj vojvođanskoj opštini, mogu da vide i izuzetne i retke spomenike kulturne baštine.

Tvrđava u Baču predstavlja najznačajnije i najbolje očuvano srednjevekovno utvrđenje na području Vojvodine. Nastanak dela današnje tvrđave, vezuje se za period od 1338. do 1342. godine, kada je kralj Karlo Robert Anžujski ojačavao granice kraljevstva. Tvrđava je spolja izgledala dobro utvrđena, moćna, lepo oblikovana i dominirala je plodnom, bačkom ravnicom. Posebnu pažnju plenila je kružna kula sa balkonima na kamenim konzolama. U unutrašnjosti se isticala kula sa gotičkom kapelom na spratu, donžon kula – najdominantniji objekat tvrđave. Kroz vekove, mnogo puta je osvajana, paljena i razarana, a nakon miniranja 1704. godine, trvđava je napuštena. Onemogućena da ikoga više brani i odbrani počela je da živi novi život – slavne razvaline. Privlačila je pažnju tragača za blagom i onih koji su gotovo bdva i po veka raznosili opeku i kamen. Godine 1948. tvrđava u Baču dobila je status spomenika kulture, čime je zaustavljeno dalje propadanje.

Manastir Bođani, u istoimenom mestu opštine Bač je Svetovavedenjski manastir iz 15. veka, jedan od svega tri manastira u Vojvodini. U njemu se čuva ikona Prepodobne Bogorodice Bođanske, jedna od šest kanonizovani ikona u SPC. Ikona je iz 16. veka, a naročito je blagodatna bezdetnim roditeljima. Manastirsku crkvu je oslikavao , u periodu od 1735-1738. Hristofor Žefarovič, i to je jedina crkva sa njegovim freskama. Posebno je impresivan prostrani manastirski park, prava botanička bašta sa čak 153 vrste rastinja iz svih krajeva sveta.

Na temeljima stare katedrale, krstaski red Sv. Groba Jerusalimskoga, 1169. u samom centru Bača podigao je svoj samostan i crkvu. Peterostrana apsida, kombinacija kamena i cigle, stubovi sa glavama životinja, na krovu "gargouille" (vodorige), emajlirane oplate, samo su neke karakteristike ovog izuzetnog spomenika kulture. Unutrašnjost je bila tip starohriscanske bazilike – goli zidovi bez maltera. Da je to stvarno krstaska gradnja, potvrđuju i podzemne "kandže" koje dodatno daju stabilnost građevini. Godine 1241. Mongoli – Tatari opustošili su samostan. Odlukom mađarskog kralja Andrije Trećeg Arpada, samostan postaje franjevački od 1300. godine. Turski putopisac Evlija Čelebi, u opisu grada Bača 1665. godine, piše o sudbini Franjevačkog samostana i crkve i navodi da je samostan u to vreme bio najveća od osam muslimanskih bogomolja, na ovim prostorima. Sadašnji izgled samostan je dobio u vremenu, od 1734. do 1768. godine, a danas se u njemu čuvaju knjige iz 15.veka i orgulje s početka 19. veka.

U vreme Mohačke bitke prodor Turaka nije zaustavljen, pa Bač početkom 15. veka nakon Mohačke bitke i pada Beograda, biva osvojen 1529.godine. Turci su opustošili Bač i ovaj grad u Bačkoj postaje kadiluk Segedinskog sandžaka i sedište Bačke nahije koja je brojala 70 sela. Hamam, u centru Bača predstavlja vredno i retko svedočanstvo o vremenu osmanske dominacije na prostoru Vojvodine. Najverovatnije je izgrađen nakon 1578. godine.

Kula - kapija, takozvani Šiljak, je u osnovi četvorougaona, sa opekama i lučno oblikovanim otvorom za kapiju. Iznad prolaza očuvana jedna etaža, uz osnovanu pretpostavku da je postojala još jedna. Kula je pokrivena i ona je živa komnunikacija i danas ka savremenom gradu, preko savremenog mosta.

U drevnom gradu sa Mostongeživi više od petnaest nacija. Većinsko stanovništvo su Srbi starosedeoci i kolonizovani iz Republike Srpske Krajine. Slovaci, Mađari, Šokci, Muslimani, Romi, Rumuni, Bošnjaci i ostali mogu se pohvaliti životom u miru i slozi. Kroz vekove, zahvaljujući asimilaciji, došlo je do preplitanja tradicija, običaja, dijalekata... Ipak, svaki narod je zadržao i što-šta svoje, autentično. Nošnju, jezik, pismo, igru i pesmu, ali i nacionalnu gastronomiju. Upravo taj interesantni spoj globalnog i lokalnog u ovoj pitomoj zajednici, bila je inspiracija da diskutujemo na temu zakazanog Panela.

U Panelu učestvuju pop pevačice Tijana Dapčević i Tanja Banjanin, Nenad Pagonis, svetski šampion i državni reprezentativac u kik-boksu, Karmen Krivokapić - vlasnica restorana ARHIV i tvorac brenda KARMELADA, Đorđe Čavić - kantautor i pobednik "Zlatne tamburice", Eržika Pap-Reljin - urednica emisije DOKUMENT( RTV Vojvodina), Marija Milešević - domaćica, članica KUD-a "Mladost" Bač i lokalni ugostitelj Nedžad Avdulović Nećko - vlasnik Čarde "Nećko" iz Bačkog Novog Sela.

Moderator panela je Ivana Đorđević - novinarka i kolumnistkinja.

Kompletan program panela možete pogledatiOVDE!