Kapadokija - zemlja podzemnih gradova i vilenjačkih dimnjaka

Ako ste odlučili da ovo leto provedete u Turskoj, nemojte propustiti priliku da posetite fantastičnu oblast u centralnoj Turskoj – Kapadokiju. Oblast koja izgleda kao predeo neke druge planete naprosto oduzima dah, a najinteresantniji način obilaska ove geoloske ‘bašte“ koji turističke agencije nude je, ni manje ni više nego – balonom! Ovo vam je jedinstvena prilika da spojite dve lepe stvari i doživite iskustvo koje ćete pamtiti čitavog života, pod uslovom da se, naravno, ne plašite visine.

Kapadokija se nalazi u centralnoj Anadoliji, u unutrašnjosti Turske, 200 km severoistočno od turske prestonice Ankare. Naziv ove regije na hetitskom jeziku znači "zemlja lepih konja" a zbog uloge koju je imala u razvoju ranog hrišćanstva nazivaju je još i kolevkom hrišćanstva ili "zemljom svetaca", u njoj su rođeni čuveni hrišćanski sveci Sveti Đorđe i Sveti Grigorije.

Kapadokija je smeštena između tri ugašena vulkana: Erdžijes, Guldag i Hasandag. Moćne vulkanske erupcije i ispuštanje lave u perodu dužem od milion godina u ovom regionu, zajedno sa dejstvom jakih vetrova i obilnih kiša uzrokovali su stvaranje zadivljujućih prirodnih fenomena sačinjenih od kamenih struktura nastalih od belog vulkanskog pepela pod nazivom tuf. Na taj način formirani su popularni vilinski dimljaci, izgleda pečuraka, dimnjaka ili kula od belog kamena. Najveći među stubovima dostižu i preko 40 metara visine i na njihovom vrhu se nalazi jedan ili veći broj kamenih blokova, poput kapa, sačinjeni od bazalta koji sprečavaju dalje erodiranje mekših stena u podnožju stubova.

Drevni stanovnici Kapadokije, služeći se najprimitivnijim oruđima, klesali su mekane stene i na taj način gradili svoje domove, crkve, manastire i skloništa. Na ovom području otkriveno je 38 podzemnih gradova i više od 600 ranih hrišćanskih crkava i manastira smeštenih u stenama sačinjenim od vulkanske prašine. Pretpostavlja se da ima oko 200 gradova pod zemljom. U najznačajnije podzemne gradove spadaju Derinkuju, Ozkonak i Kajmakli, u onim najvećim je moglo da živi od 20.000 do 40.000 ljudi.

PODZEMNI GRADOVI DERINKUJU, OZKONAK I KAJMAKLI

Derinkuju (“Duboki izvor”), spada u najveći podzemni grad Kapadokije koji je otkriven 1963. godine, sastoji se od 18 spratova koji vode do dubine od 85 metara ispod nivoa zemlje i ima površinu od četiri kvadratna kilometra. Grad je skriven iza velikog kružnog kamena koji prekriva ulaz, a i svaki od spratova može se zatvoriti na isti način. Ovo bi mogao biti prvi grad koji su u Kapadokiji napravili Frigijci, indoevropski narod koji je u osmom i sedmom veku gradio slične podzemne gradove u mekoj vulkanskoj steni. Grad je u doba Vizantije služio kao sklonište za hrišćane od Rimljana i Arapa. Imao je brojne prostorije koje su omogućavale normalan život njegovih stanovnika: spavaće sobe, kuhinje, prostorije za ličnu higijenu, prodavnice, skladišta hrane, prostorije u kojima se čuvala stoka, gradsku školu, oko koje je bilo više manjih prostorija za učenje dok je na najdubljem spratu bila smeštena crkva u prostoriji oblika krsta. Godine 1965. za posetioce je otvoreno osam nivoa ovog podzemnog grada. Derinkuju je imao veoma razvijen sistem vodovoda zahvaljujući podzemnoj reci koja je omogućavala snabdevanja grada vodom, takođe je imao razvijen sistem ventilacije koja se sastojala od 52 otvora koja su služila u ove svrhe.

Ozkonak je podzemni grad 12 km severno od Avanosa koji je otkriven 1972. godine od strane Latifa Acara, imama grada, dok je radio u svojoj bašti. Ovaj podzemni grad poseduje rečni tok koji ga deli na tri dela. Deo reke dug oko 4 km nalazi se na dubini od 30 m ispod nivoa zemlje dok se uz jedan deo obale reke pruža staro naselje. Velika kružna kamena vrata koja su služila za zatvaranje prolaza u većini podzemnih gradova unešena su spolja u podzemne tunele, u Ozkonaku to nije bio slučaj, ovde su kružni kameni blokovi težine 500 kg, visine 170 cm i širine 60 cm klesani u samim podzemnim pećinama.

Podzemni grad Kajmakli datira iz 3000. godine pre nove ere, smešten je južno od Nevšehira, duboko ispod dvorca Kajmaklı. Spada u druge po veličine podzemne gradove Kapadokije. Kajmaklı ima mrežu tunela i soba na osam nivoa ispod površine zemlje, ali su samo četiri nivoa trenutno otvorena za posetioce. Prvi sprat je nekad služio kao štala, dok se na ostalim nivoima nalaze stambeni prostori, crkva, pa čak i grobovi. Početkom 2000-tih arheolozi su otkrli tunel dužine oko 9 km koji povezuje dva najveća podzemna grada Derinkuju i Kajmakli, tunel je kasnije zatvoren za posetioce zbog urušavanja krečnjačkih stena od kojih je izdubljen.

GOREME MUZEJ NA OTVORENOM

U najpoznatija naseljena mesta u Kapadokiji spadaju Nevšehir, Urgup, Avanos i Goreme.

Mi smo ovoga puta odabrali da vam predstavimo Goreme, gradić sa oko 2.500 stanovnika. U njegovoj neposrednoj blizini nalazi se predeo sa vilinskim dimnjacima, kao i veći broj podzemnih gradova. Goreme je najpoznatiji po muzeju na otvorenom, koji je u stvari veliki kompleks hrišćanskih crkava ukopanih u stenovite formacije, gde su otkrivene brojne freske koje se ubrajaju u najlepša dela rane hrišćanske umetnosti. Muzej Goreme, koji je uvršten na UNESCO-vu listu svetske baštine 1985. godine, su kao nekropolu koristili stanovnici Venesse (Avanos) u rimsko doba. Između 4. i 13. veka nove ere tu je bio manastir, te je cela lokacija prošarana crkvama isklesanim u mekim stenama i ukrašenim prikazima biblijskih scena, mnoštvom zidnih slika i ornamenata kao i ranohrišćanskih fresaka. Ovo je ujedno i mesto gde su Sveti Vasilije Veliki i njegova braća ujedinili svoje ideje o hrišćanstvu. Crkve Durmuş Kadir, Yusuf Koç, El Nazar, Saklı, Meryem Ana (Devica Marija) i Kılıçlar imaju magični efekat na posetioce. Arhitektonski detalji i freske crkve Tokalı (Crkva kopče), manastir monaha i monahinja, kapele Svetog Vasilija, te crkava Svete Barbare, Elmalı Kilise (Jabučja crkva), Yılanlı Kilise (Zmijska crkva), Karanlık Kilise (Tamna crkva) i Çarıklı Kilise (Crkva sandala) danas izgledaju jednako živo kao i kad su bile sagrađene.

Dve najvažnije građevine u sklopu muzeja “Göreme” su Tamna (Karanlık) crkva i Tokalı (Zakopčana) crkva. Tamna (Karanlık) crkva, koja datira sa kraja 11. i početka 12. veka, dobila je ime zbog svoje vrlo mračne unutrašnjosti i nedostatka dnevnog svetla usled malih prozora. Međutim, bez obzira na nedostatak svetla, freske u crkvi su uspele da se odupru nemilosrdnoj prirodi vremena. I crkva i narteks imaju živopisne i impresivne prikaze iz Biblije. Crkva Tokali, sastoji se iz četiri dela i ima dva nivoa, starija i novija crkva, sadrži upečatljive dekoracije od uvezenog lapis lazuli kamena.

Mnoge kuće u stenama Goreme-a pretvorene su u pansione i luksuzne hotele, koji su naručito zanimljivi turistima koji mogu uživati u neobičnom smeštaju i bogatom jelovniku.

LET BALONOM

Vožnja balonom je jedinstvena atrakcija za svakog turistu ujedno i najefektniji način da se spozna veličanstvena panorama i lepota prirode Kapadokije. Sve je počelo davne 1989. godine kada je poznati lanac hotela Robinson Lodge uvezao dva balona u Kapadokiju za potrebe lične promocije. Godinu dana kasnije turska vlast zabranila je letenje balonima za strance. Nedugo zatim dva pilota balona zajedno sa jednim privatnim investitorom osnivaju prvu privatnu kompaniju za letenje balonima, koja je usluge nudila svim zainteresovanim turistima. Vremenom se sve veći broj ljudi interesuje za letenje balonima, samim tim otvara se i sve već broj ovakvih kompanija.

Danas u Kapadokiji ima 27 privatnih kompanija koje pružaju uslugu letanja balonom, a vremenom je i država uredila ovu, sada već najpopularniju, turističku atrakciju Kapadokije. Ukoliko želite da iskusite let balonom u Kapadokiji potrebno je da kontaktirate jednu od agencija koje će organizovati prevoz do mesta poletanja, samo letenje a nakon sletanja dobija se medalja ili personalizovani sertifikat. Uz to ovakve kompanije nude i vodiča a možete prisustvovati postavljanju i pripremi balona za poletanje. Let balonom traje oko 60 minuta u zavisnosti od kompanije sa kojom letite, u isto vreme može da poleti oko 160 balona što predstavlja neponovljivo iskustvo za sve turiste.

Foto: Privatna arhiva