STRUČNJACI OTKRIVAJU: Žašto žene u Srbiji žive duže nego muškarci?

Iako se u našoj zemlji svake godine rodi između dve i tri hiljade dečaka više nego devojčica, broj žena uveliko premašuje broj pripadnika jačeg pola – podaci Republičkog zavoda za statistiku govore da u Srbiji živi oko 180.000 dama više nego muškaraca. Brojke govore da su muškarci u brojčanoj "prednosti" do 39 godine života, a onda njihov broj počinje da opada – pedesetogodišnjih žena ima hiljadu više nego muškaraca, u šezdesetim je broj dama veći za oko 4.000, a u sedamdesetim čak za deset hiljada. I osamdesetogodišnjakinje su u brojčanoj prednosti od 9.000 u odnosu na svoje vršnjake.

Tragajući za odgovorom na pitanje zašto muškarci žive kraće od žena, viši naučni saradnik u Centru za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka dr Ivan Marinković je u tekstu priređenom za zbornik "Promišljanja aktuelnih društvenih izazova – regionalni i globalni kontekst" istakao da gotovo da nema zemlje na svetu u kojoj muška populacija ima duže očekivano trajanje života. Istraživanja su pokazala da, čak i u vreme epidemija i gladi, žene i dalje imaju nižu smrtnost od muškaraca. U Srbiji muškarci imaju oko pet godina kraće očekivano trajanje života od žena, a ta razlika iznosi prosek za gotovo sve zemlje sveta.

- Razlika između polova javlja se već kod odojčadi i dece do pete godine života, jer dečaci imaju znatno višu stopu smrtnosti. U uzrastu od pete do 14. godine smrtnost opada kod oba pola, ali u populaciji mladih i sredovečnih muškaraca ponovo značajnije raste – u periodu od 20. do 34. godine stope smrtnosti muškaraca su od tri do pet puta više u odnosu na žene. Zbog toga fenomen veće smrtnosti muškaraca već dugo zaokuplja pažnju istraživača i ta zakonomernost još uvek nije u dovoljnoj meri objašnjena - navodi dr Ivan Marinković.

On objašnjava da su faktori koji utiču na razliku u smrtnosti između polova različiti i najčešće ih je nemoguće izolovano posmatrati. Naime, pored biološke uslovljenosti, razlika se još značajnije formira zbog drugačijeg ponašanja muškaraca i žena. Muška populacija u proseku više konzumira duvan i alkohol, lošije se hrani, manje vodi računa o sopstvenom zdravlju i ređe ide kod doktora. Pored toga, nasilni uzroci smrti su neuporedivo češći u populaciji muškaraca.

- Razlike u ponašanju polova, po mnogim istraživačima, imaju presudan uticaj na smrtnost muškaraca i žena. Kao pojedinačno najjači faktor smrtnosti, vezan za individualno ponašanje, ističe se uticaj pušenja. Pušenje je najveći uzrok mortaliteta i kod muškaraca i žena u Srbiji – četvrtina svih smrti kod muškaraca povezuje se sa duvanom, dok je kod žena duvan odgovoran za devet odsto svih smrtnih ishoda. Kada bi se eliminisala smrtnost zbog pušenja, muškarci bi imali duže očekivano trajanje života za oko tri godine, a žene za približno godinu dana. Upotreba alkohola je, pored pušenja i visokog pritiska, treći najznačajniji faktor prerane smrtnosti. Visok unos alkohola je povezan sa nastankom mnogih bolesti, kao što su bolesti srca, ciroza jetre i određene vrste malignih oboljenja. Štetna upotreba alkohola predstavlja ozbiljan zdravstveni, ali i ekonomski i socijalni problem, pre svega zbog posledica pijenja – nesreća, saobraćajnih udesa, nasilja, smanjene produktivnosti, nezaposlenosti i kriminala. Najnoviji rezultati istraživanja zdravlja stanovništva Srbije Republičkog zavoda za statistiku i Instituta za javno zdravlje "Dr Milan Jovanović Batut" pokazuju da 50,7 odsto stanovništva konzumira alkohol – muškarci u značajno većem procentu svakodnevno piju, čak osam puta više u odnosu na žene. Bar jednom mesečno prekomerno pije 18,3 odsto muškaraca i 4,5 procenata žena.

Stiče se utisak da brak predstavlja najbolju "polisu zdravstvenog osiguranja" za pripadnike jačeg pola. Naime, istraživanje dr Marinkovića govori da bračni status ima značajniju ulogu kod muškog nego kod ženskog mortaliteta – neoženjeni muškarci prosečno više piju i puše, imaju više saobraćajnih nezgoda i ređe idu kod doktora u odnosu na muškarce u braku. U Srbiji muškarci u braku mogu da očekuju šest do sedam godina duži životni vek od onih koji ne nose burmu, dok su udate žene u prednosti za samo dve godine života u odnosu na neudate. Jedan od faktora različite smrtnosti muškaraca i žena je i njihov odnos prema sopstvenom zdravlju. Žene redovnije idu kod lekara, češće odlaze na preventivne preglede i češće uzimaju lekove, čak i bez recepta. Iako su žene u proseku bolešljivije i zdravstveno slabije, muškarci su ti koji umiru ranije.

Izvor: Politika.rs
Foto: Ilustracija/Freepik.com