Na današnji dan - 30. jul

1419 - Husiti, sledbenici pogubljenog češkog verskog
reformatora Jana Husa, isprovocirani bacanjem kamenja na njihovu
procesiju, upali su u Gradsku većnicu u Pragu i izbacili kroz prozor
katoličke članove gradske uprave, zajedno sa gradonačelnikom. To je
bio početak husitskih ratova (1419-36).

1511 - Rođen je italijanski slikar i arhitekta Đorđo Vazari
(Giorgio Vasari), autor dela "Životi slikara, vajara i arhitekata",
koje je prvi put objavljeno 1550. Vazari se smatra najznačajnijim
izvorom za proučavanje italijanske renesansne umetnosti.

1771 - Umro je engleski pesnik Tomas Grej (Thomas Gray), autor
pesme "Elegija napisana na seoskom groblju", koja se smatra jednom od
najlepših pesama napisanih na engleskom jeziku.

1784 - Umro je francuski filozof Deni Didro (Denis Diderot),
predstavnik slobodarskog duha revolucionarne buržoazije XVIII veka,
jedan od pokretača i najznačajnijih autora velike francuske
"Enciklopedije" ("Filozofske misli", "Razgovor Dalambera i Didroa",
"Dalamberov san").

1818 - Rođena je engleska književnica irskog porekla Emili
Bronte (Emily), koja se proslavila romanom "Orkanski visovi".

1898 - Umro je nemački državnik Oto fon Bizmark-Šenhauzen
(Otto von Bismark-Sćoenhausen), ujedinitelj Nemačke. Prvi kancelar
ujedinjenog nemačkog carstva, poznat kao "gvozdeni kancelar", bio je
predsednik vlade punih 28 godina, do 1890. kada je na zahtev cara
Vilhelma II podneo ostavku.

1898 - Rođen je Henri Mur (Henry Moore), jedan od najvećih
birtanskih i svetskih vajara 20. veka. Njegove skulpture nalaze se na
mnogim javnim mestima, kao što su zgrada UNESKO-a u Parizu i Linkoln
centar u Njujorku.

1912 - Umro je japanski car Mucuhito (Mutsuhito), koji je tokom
vladavine od 1867. ukinuo šogunate, uspostavio centralnu vlast i
transformisao Japan u modernu državu.

1930 - Urugvaj je u Montevideu, pobedom u finalu Prvog svetskog
fudbalskog prvenstva nad Argentinom od 4:2, postao prvi svetski
šampion u fudbalu.

1935 - U Velikoj Britaniji je objavljena prva džepna knjiga,
"Penguin book", prema ideji Alena Lejna (Allen Lane) da napravi
"knjigu koja će imati cenu kao 10 cigareta". Prva knjiga bio je
"Arijel" Andrea Moroa (Maurois).

1945 - Japanska podmornica potopila je u Drugom svetskom ratu
američku krstaricu "Indijanapolis". Poginulo je 800 ljudi.

1971 - Američki vasionski brod "Apolo 15" sa kosmonautima
Dejvidom Skotom (David Scott) i Đemsom Irvinom (James Irwin) spustio
se na Mesec.

1971 - U sudaru japanskog borbenog i putničkog aviona "Boing
727" poginule su 162 osobe.

1974 - Turska, Grčka i Velika Britanija potpisale su sporazum o
prekidu vatre na Kipru.

1975 - U Helsinkiju je počela Konferencija o evropskoj
bezbednosti i saradnji (KEBS) koja je okupila državnike 35 zemalja,
uključujući lidere ŠSR-a i SAD Leonida Brežnjeva i Džeralda Forda
(Gerald). Jugoslovensku delegaciju predvodio je Josip Broz Tito. KEBS
je kasnije transformisan u Organizaciju za evropsku bezbednost i
saradnju (OEBS).

1980 - Pacifički arhipelag Novi Hebridi stekao je nezavisnost
pod nazivom Republika Vanuatu, nakon 74 godine britansko-francuske
uprave.

1989 - Radikalni članovi sovjetskog parlamenta formirali su
grupu za pritisak za brže reforme. Grupu su vodili Boris Jeljcin i
Andrej Zaharov.

1993 - Lideri bosanskih Muslimana, Srba i Hrvata postigli su na
mirovnim pregovorima u Ženevi dogovor o ustavnom uređenju Bosne i
Hercegovine kao Saveza republika: Republike Srpske, Herceg-Bosne i
Republike Bosne. I pored dogovora, rat u Bosni je nastavljen i trajao
je do decembra 1995, kada je u Dejtonu potpisan mirovni sporazum.

1996 - Na Barbadosu je u 92. godini umrla Klodet Kolber
(Claudette Colbert), zvezda holivudskih komedija tridesetih godina.

1997 - U eksplozijama bombi dvojice arapskih bombaša-samoubica
na prepunoj jerusalimskoj pijaci poginulo je 18, a ranjeno najmanje
170 ljudi.

1999 - Napuštajući obale Panamskog kanala, nakon gotovo jednog
veka, SAD su zvanično zatvorile panamsku operaciju.

2001 - Kanada je prva država na svetu koja je, uprkos velikim
protestima lekara, dozvolila teškim bolesnicima da uzgajaju marihuanu
i koriste je za lečenje.

2002 - Predsednici Demokratske republike Kongo i Ruande, Džozef
(Joseph) Kabila i Pol (Paul) Kagame, potpisali su mirovni ugovor u
cilju okončanja građanskog rata koji je počeo 1998. tokom kojeg je
umrlo od gladi ili nedostatka medicinske nege više od 2,5 miliona
ljudi, uglavnom civila.

2005 - Na Svetskom prvenstvu u Montrealu vaterpolo reprezentacija
Srbije i Crne Gore postala je novi svetski prvak. Srebrnu medalju
osvojila je Mađarska, a bronzanu Grčka.

mim/per