Beograd - Sulejmanov početak i kraj

Sudbina Sulejmana Zakonodavca, poznatijeg kod nas pod nadimkom Veličanstveni, u velikoj meri vezana je za Beograd. Pohod na današnji srpski glavni grad bio je prvi koji je Sulejman započeo, a otomanska vojska je za njegovu smrt takođe saznala u Beogradu, gde je izvršena primopredaja vlasti posle upokojenja sultana.

Televizijska publika danas stiče uvid u biografiju ovog osvajača tako što stvaraju predstavu kako je sultan umesto harema imao fitnes centar, ali kako je zaista bilo živeti sa Sulejmanom i pored njega, raspitali smo se u JP „Beogradska tvrđava“ kod istoričara umetnosti Marine Andrić.

MUKE SA PONTONOM

Sulejman je rođen 1494. godine u Trabzonu, od oca Selima koji se nemilosrdno obračunavao sa protivnicima. U istoriji je ostao poznat kao čovek koji je pogubio sedam vezira, a postoji priča da je pokušao da otruje i sina Sulejmana.

"Majka mu je bila Hafiza Valid, kći tatarskog kana", počinje priču za „Novosti“ Marina Andrić. "Štitila je Sulejmana od oca i celog života imala je veliki uticaj na sina. Sulejman je došao na vlast 30. septembra 1520. godine, a vladao je do 7. novembra 1566. Njegov život i smrt vezani su za Beograd jer je osvajanje ovog grada bio njegov prvi ratni pohod. Sulejman je potom vodio još 12 ovakvih pohoda.

Naš grad je opkolio sa 30.000 redovnih vojnika i 70.000 dodatnih plaćenika. Lično je imao poseban odnos ka Beogradu, jer se na njegovom dvoru, između ostalih, govorilo i srpskim jezikom.

Bitka za grad koji je tada zvanično bio pod ugarskom vlašću bila je neobična jer je započela noću, što je bilo potpuno neuobičajeno za srednji vek. U to vreme vojni sukobi su se odigravali isključivo danju, ali je Sulejman imao veliki problem sa pontonom kojim je pokušao da dosegne Donji grad. Tada je Sava imala izuzetno jaku maticu koja bi mu odnosila ponton, a Turčin je shvatio da je rečni tok znatno mirniji tokom noći. Ostala je zabeležena sablasna slika koju su imali srpski branitelji grada, kada Osmanlije prilaze lađama i preko pontona noseći baklje. Kroz mrklu noć, izgledali su kao „vatrena zmija“ koja im se približava.

"Opsada Beograda trajala je tokom celog jula 1521. godine" nastavlja Andrićeva. "Ofanziva počinje u avgustu, tako što je 8. avgusta pao Donji grad, a 29. i Gornji. Sulejman je naredio da odmah otpočnu popravke tvrđave jer je očekivao novi sukob sa Ugarima i Austrijom. Čim je osvojio grad skinuo je krst sa Hrama Uspenija Presvete Bogorodice, crkva je pretvorena u džamiju i tu su Turci klanjali prve molitve po osvajanju grada."

Turski vojskovođa umro je u ratnom pohodu na Siget, 5. avgusta 1566. godine.

"Smrt su skrivali od vojske tokom tri nedelje, sve dok nije stigao njegov sin i naslednik Selim Drugi", nastavlja Andrićeva. "Plašeći se vojne pobune, ukoliko vojnici saznaju za smrt sultana, Mehmed Paša je vešto iz Sigeta mrtvog Sulejmana doveo u Beograd, gde je izvršena primopredaja vlasti."

Tako je Sulejman i simbolično počeo i završio svoju životnu priču u Beogradu.

SREDNJOVEKOVNA LJUBAV

Vladavinu sultana Sulejmana obeležila je velika ljubav, neobična za ono doba. Njegovo srce bilo je vezano za Rokselanu, kćer ukrajinskog sveštenika, koja će na dvor doći kao robinja, ali brzo je postala osoba koja će imati ogroman uticaj na sultana.

"Njeno tursko ime bilo je Hurem i bila je vrlo vešta u stvaranju dvorskih intriga", dodaje Andrićeva. "Na taj način je uticala i na ubistvo prvog Sulejmanovog sina iz braka sa sultanijom Mahedevran (čije ime, u prevodu, znači „prolećna ruža“). Sultanov sin Mustafa bio je posebno vaspitan i odgajan da bude naslednik prestola, a veruje se da ga je ubio sam sultan, optuživši ga za veleizdaju, u šta je Hurem imala veoma upetljane prste."

Sultanija Hurem nastaviće dalje da se bavi intrigama, pa tako izaziva sukob i među sopstvenim sinovima, kako bi željenog među njima dovela na vlast.

"Život je završila izolovana sa dvora kao nervna bolesnica", kaže Andrićeva.

"Sulejman se nikada nije oporavio od njene smrti i čak je tražio da bude sahranjen pored žene koju je nadživeo. Hurem je umrla 1558. godine u 52. godini, a njoj je posvećena i Haseti Sultan džamija u Istanbulu."

POHODI I KILOMETRI

Pedantni istoričari su izračunali da je tokom 46 godina vladavine sultan Sulejman boravio izvan Istanbula 2.745 dana. Za to vreme vodio je 13 ratnih pohoda i prešao 43.000 kilometara. Pre njega su bezuspešno pokušali da osvoje Beograd Murat Drugi i Mehmed Drugi.

Mehmed Drugi je doveo pod beogradske zidine 1456. godine čak 150.000 vojnika, 300 topova i 200 brodova. Napad su odbili hrišćani predvođeni Janošem Hunjadijem i Jovanom Kapistranom, a ostala je priča da je Mehmed, navodno, pre napada ugledao Halejevu kometu, i da je to tumačio kao neobičan znak.

GRK, BUGARIN I SRBIN

Sulejman je imao tri velika vezira. Ibrahim-paša je bio poreklom Grk i na tom mestu se nalazio od 1523. do 1536. godine. Drugi je bio Rustem-paša, on je bio Bugarin i na mestu velikog vezira bio je u dva navrata, od 1544. do 1553. i od 1555. do 1561. Treći je bio Srbin Mehmed-paša Sokolović, koji je titulu velikog vezira nosio od 1565. do 1579. godine. Sokolović je ubijen kao već vremešan čovek, pod istorijski nerazjašnjenim okolnostima.

OSMANLIJE

Dinastija Osmanlija, kojoj je pripadao i Sulejman, sačuvala je tron tokom 644 godine, od 1280. do 1924. godine. Marina Andrić nam skreće pažnju na veoma interesantan podatak, upoređujući tursku dinastiju sa Habzburgovcima. Njihova vlast trajala je jednu godinu više, dakle 655, od 1273. do 1918. godine.

CARIGRAD

U vreme otomanske vlasti, Sulejmanova prestonica bila je najmnogoljudniji grad u Evropi. U njemu je bilo nastanjeno 600.000 stanovnika, u doba kada je na Starom kontinentu postojalo samo pet gradova koji su imali više od 100.000 ljudi.

Izvor: Novosti