Muzej grada Beograda: Beskućnik od 110 godina

Foto: Muzej grada Beograda

I urna sa pepelom velikog srpskog slikara realiste Paje Jovanovića bila je jedan od predmeta koji se čuvao u depoima Muzeja grada sve do 1970, kada je položena u Aleju velikana.

Nešto više od 130.000 eksponata od preistorije do savremene umetnosti mahom je u depoima na 13 gradskih lokacija - uglavnom u nekim prostorijama koje nisu pravljene za depoe, pišu Novosti.

Jubilej je obeležen izložbom posvećenoj arhitekti Konstantinu Jovanoviću. Ali bogata arhivska građa - njegovi dnevnici i memoari, pisani na nemačkom u vreme Prvog svetskog rata, tek se iščitavaju i biće objavljeni iduće godine. Ali to je tek deo bogatih "rudnika" kulture koji se ovde čuvaju...

"Kada bi Muzej bio u prilici da ima stalnu postavku, na svetlost dana bi izašle brojne dragocenosti koje trenutno ne možemo da prikažemo. Ako je reč o umetnosti druge polovine 20. veka - imamo fantastičan legat "Jugoeksporta" koji čami u depou. Tu se kriju neka od najreprezentativnijih dela savremene umetnosti", kaže, za "Novosti", Danica Jovović Prodanović, direktorka Muzeja grada Beograda.

Savremena umetnost i deo arheološkog materijala smešten je od pre sedam godina u depoe Univerzitetske biblioteke. I to je privremeno rešenje. Problem depoa je hronična bolest koja bi bila "izlečena" ako bi zgrada u Resavskoj bila obnovljena i prilagođena nameni.

Centralni institut za konzervaciju je uradio studiju koja pokazuje kako bi se mogao prerasporediti prostor. Tu bi se mogli "sakupiti" svi depoi Muzeja i prvi put u istoriji muzeologije kod nas - tu bi se mogao napraviti centralni depo gde bi artefakti bili svrstani po vrstama materijala, a ne po zbirkama.

Najsavremeniji depo Muzeja grada Beograda je zapravo komora sa idealnim uslovima za čuvanje papira - starih grafika i mapa, kao i unikatnih knjiga. Kustos Vladimir Tomić pokazuje "Beogradsko četverojevanđelje", prvu knjigu štampanu u Beogradu u srpsko-slovenskoj redakciji staroslovenskog jezika 1552. U depou - specijalnoj komori, čuva se i zbirka od više od 800 gravira na temu Beograda, Srbije i srednje Evrope. To je jedna od najvećih u regionu i obuhvata period od renesanse do kraja 19. veka.

Jedna od raritetnih mapa koju Muzej čuva je takozvani Gump-Veningov plan Beograda iz 1688, koji je sastavljen iz devet delova i obuhvata Beograd i okolinu. To je jedan od najbolje urađenih planova Beograda i njegove opsade, urađen u vreme Rimskog carstva. Autor je inženjerijski oficir, te je plan neverovatno precizan.

Više od 10.380 predmeta čini preistorijsku zbirku. Sve to, naravno, nađeno je na području Beograda i staro je 8.000 godina! Po policama, upakovani u celofane, ogromni zemljani lonci iz starijeg gvozdenog doba, urne, različite posude. Izuzetno značajan nalaz je i keramički kantaros iz trećeg veka pre nove ere, srebrni pojas tipa "mramorac".

"Jedinstven nalaz, raritet u svetskim razmerama, koji se ovde čuva i na kom bi pozavideo svaki svetski muzej je zlatna dijadema iz 2000. pre nove ere", ističe Bisenija Petrović, kustos koji brine o preistorijskom materijalu Muzeja. "Postoje još samo tri takve u svetu, ali one su bakarne a beogradska je jedina - zlatna!"

U depou antičke zbirke čuva se materijal rimskog Singidunuma od prvog do sredine petog veka. Sakupljeno je više od 5.500 predmeta, a jedan od najznačajnijih je, po rečima Slavice Krunić, kustoskinje za antičku zbirku, bista, portret rimskog imperatora Makrina: njegov jedini sačuvani portret u bronzi.

Pored mnogih keramičkih nalaza i rimskog stakla, zbirka je veoma bogata zlatnim rimskim nakitom koji je dobro zabravljen u sefovima Muzeja i nije dostupan ni najavljenim gostima sem ako se ne radi o ekspertima. To je unikatni i raritetni nakit čak i kada je liven iz istih kalupa jer su rimski zlatari ručno dorađivali nakit, dodavali ukrase i ugrađivali poludrago kamenje. Muzej je posebno ponosan i na svoju zbirku od više od 1.000 fibula. Kratka promenada po nekim od depoa Muzeja grada Beograda namernika ostavlja bez daha jer radi se o više nego uzbudljivoj "šetnji" kroz osam milenijuma istorije i kulture jednog grada na hridi iznad ušća Save u Dunav, o kojoj svedoči prvorazredni arheološki i umetnički materijal.

Novosti/Savo Popović