Na današnji dan - 1. novembar

BEOGRAD, 29. oktobra 2006. (Beta) -

1500 - Rođen je italijanski vajar i zlatar Benvenuto Čelini
(Cellini), najpoznatiji majstor svoga vremena za sitne zlatarske
predmete za kraljevske i plemićke kuće. Radio je i skulpture i
reljefe velikog formata - "Persej", "Kozimo Mediči", "Nimfe iz
Fontenbloa", a njegova autobiografija ("Moj život", 1562) značajan
je dokument za kulturnu istoriju renesanse.

1509 - Javnosti su prvi put predstavljene slike na plafonu
Sikstinske kapele koje je naslikao Mikelanđelo (Mićelangelo).

1755 - U zemljotresu u Lisabonu, koji je razorio dve trećine
grada, poginulo je oko 60.000 ljudi.

1842 - Rođen je srpski istoričar, filolog i državnik Stojan
Novaković, autor "Srpske bibliografije" i "Istorije srpske
književnosti". Kao ministar prosvete između 1873. i 1883. sproveo je
reforme u srpskom skolstvu. Posle Prvog balkanskog rata (1912-13), kao
šef srpske delegacije zaključio je u Londonu mir s Turskom. Objavio
je preko 400 naučnih radova iz raznih oblasti.

1886 - U Beogradu je osnovana Kraljevska srpska akademija
(kasnije Srpska akademija nauka i umetnosti). Prvi predsednik bio je
Josif Pančić. Prve edicije koje je izdavala bile su "Glas" i
"Spomenik", a najkrupniji poduhvat bio je izrada "Rečnika srpskog
književnog jezika" početa 1893.

1894 - Umro je ruski car Aleksandar III, a na presto je stupio
Nikola II Romanov.

1892 - Rođen je ruski velemajstor Aleksandar Aljehin, jedan od
najvećih u istoriji šaha. Bio je svetski prvak od 1927. kada je
pobedio Kubanca Kapablanku (Capablanca), do 1935. kada je izgubio od
Holanđanina Evea (Euwe). Titulu svetskog prvaka ponovo je stekao
pobedivši Evea u revanšu 1937. i zadržao je do smrti 1946.

1918 - Prva srpska armija pod komandom vojvode Petra Bojovića u
Prvom svetskom ratu oslobodila je Beograd.

1928 - U Turskoj je arapsko pismo zamenjeno latinicom, kao deo
reformi osnivača moderne turske države Mustafe Kemala Ataturka.

1944 - U Beogradu su predsednik Nacionalnog komiteta oslobođenja
Jugoslavije Josip Broz Tito i predsednik izbegličke vlade Kraljevine
Jugoslavije Ivan Šubašić potpisali sporazum o obrazovanju
jedinstvene jugoslovenske vlade koja treba da pripremi izbore za
Ustavotvornu skupštinu.

1945 - Velika Britanija je saopštila da je lider nacističke
Nemačke Adolf Hitler najverovatnije izvršio samoubistvo u svom
bunkeru u Berlinu.

1946 - Generalna skupština UN je osnovala UNICEF (Međunarodni
fond UN za pomoć deci).

1952 - SAD su na Maršalskim ostrvima izvršile probu prve
hidrogenske bombe.

1954 - U Alžiru je počeo ustanak protiv francuske kolonijalne
vlasti, koji je završen 1962. sticanjem nezavisnosti.

1956 - Na predlog Jugoslavije, Generalna skupština UN je
usvojila rezoluciju kojom je zatraženo da Velika Britanija, Francuska
i Izrael odmah obustave oružane akcije, povuku se sa teritorije
Egipta i omoguće ponovno otvaranje Sueckog kanala.

1963 - U vojnom udaru u Južnom Vijetnamu ubijeni su predsednik
Ngo Din Dijem (Dinh Diem) i njegov brat Ngo Din Nu (Nhu).

1972 - Umro je američki pisac Ezra Paund (Pound), čija je
poetika eksperimentalne lirike izvršila veoma značajan uticaj na
moderno pesništvo 20. veka. Zbog učešća u fašističkoj propagandi
u Italiji u Drugom svetskom ratu, optužen je u SAD za veleizdaju
1945. Da bi se izbegla smrtna kazna, proglašen je ludim i proveo je
13 godina u ludnici ("Cantos", "Duh romantike", "Kritički eseji").

1987 - Kineski lider Deng Sjaoping (Xiaoping) povukao se sa svih
funkcija u Komunističkoj partiji.

1995 - U američkom vojnoj bazi u Dejtonu (Ohajo) počeli su
mirovni pregovori o Bosni i Hercegovini. Posle tri sedmice mirovni
sporazum, kojim je okončan rat u toj bivšoj jugoslovenskoj
republici, parafirali su predsednici Srbije i Hrvatske Slobodan
Milošević i Franjo Tuđman i lider bosanskih Muslimana Alija
Izetbegović.

1996 - Umro je bivši predsednik Šri Lanke Džunijus Ričard
Džajavordene (Junius Rićard Jayawardene). Premijer od 1977, posle
uspostavljanja predsedničkog sistema 1978. postao je prvi predsednik
države i na tom položaju je ostao do 1988.

2000 - SR Jugoslavija je primljena u UN. Jugoslovenske vlasti
odbile su nakon raspada SFRJ i formiranja nove države SRJ (1992) da
podnesu zahtev za prijem u svetsku organizaciju kao novonastala
država, insistirajući na kontinuitetu sa bivšom državom.

2000 - Skupština Crne Gore usvojila je zakon o Centralnoj banci,
a nemačka marka, koja je od 2. novembra 1999. bila paralelna valuta,
postala je jedino sredstvo plaćanja u Crnoj Gori.

2001 - Turska, članica NATO pakta, prva je muslimanska zemlja
koja je poslala trupe u rat protiv Avganistana.

2003 - Mađarska je uvela vize za građane Srbije i Crne Gore u
skladu sa standardima Evropske unije (EU). Mađarska je postala
članica EU u maju 2004. godine.

2004 - Umro je američki fotograf Ričard (Rićard) Avedon (81),
koji je modnu fotografiju i fotografiju portreta slavnih ličnosti
pretočio u umetničku formu.

mim/per