Obeležen Dan državnosti Srbije

Foto: Beta

Dačić je čestitao građanima Sretenje, Dan državnosti, i položio venac na Karađorđev grob u Crkvi svetog Đorđa na Oplencu.

Premijer je istakao da Srbija želi da u bućnosti izgradi modernu državu i da Sretenje ima poseban simbolički značaj za tu težnju.

"U Sretenjskom ustavu bilo je zapisano da država Srbija zavisi od turskog sultana, a danas su međunarodni uslovi takvi da Srbija mora da se bori za svoje državne i nacionalne interese", rekao je Dačić.

On je ocenio da je snaga naroda uvek bila u tome da prepozna šta je najbolje za Srbiju, a da su danas to evropski put i očuvanje nacionalnih i državnih interesa.

Proslava Dana državnosti počela je počasnom artiljerijskom paljbom sa 10 plotuna iz šest artiljerijskih orudja sa Savske terase Beogradske tvrdjave, otvaranjem izložbe u Narodnoj biblioteci Srbije "Zaveštanja i darovi - legati kao kulturna dobra od velikog značaja", kao i izložbe u "Prvi svetski rat u dokumentima Arhiva Srbije".

Otvarajući izložbu u Narodnoj biblioteci Srbije, premijer Dačić je poručio da u narednim decenijama treba učiniti napor "ne samo na jačanju države i traženju novog mesta na svetskoj mapi, već i na prosvećenju, jer bez toga nema napretka".

Dačić je naglasio da izložba "Zaveštanja i darovi - legati kao kulturna dobra od velikog značaja" šalje poruka da su legati "jedan od stubova državnosti i moderno doba nastavlja njima da se bavi".

Na izložbi, otvorenoj u Arhivu Srbije povodom nacionalnog praznika, predstavljeno je 35 najvažnijih dokumenata o istoriji Prvog svetskog rata, medju kojima su original ultimatuma koji je Austrougarska uputila Kraljevini Srbiji, original odgovora Srbije i, verovatno najvažniji dokument u svetu iz tog doba - objava rata Austrougarske Srbiji.

Programom obeležavanja Dana državnosti predviđen je niz kulturnih manifestacija u Aranđelovcu i Orašcu, mestu u kojem se Karađorđe sastao sa ustanicima, organizuje i Fond "Prvi srpski ustanak".

Na Sretenje 1804. godine, započela je Srpska revolucija, koja je označila početak oslobadjanja balkanskih naroda od Turske.

Iako je uspeh revolucije bio promenljiv, na kraju je - decenijama docnije, zahvaljujući mudrosti Knjaza Miloša Obrenovića - krunisana uspehom.

Svi drugi nacionalno revolucionarni pokreti balkanskih naroda protiv Turske bili su plod ugledanja na Srbe, uključujući i grčki ustanak 1821. godine.

Na Sretenje 1804, na zboru viđenijih Srba sa teritorije Beogradskog (odnosno Smederevskog) pašaluka, koji se dogodio u Marićevića jaruzi u Orašcu, doneta je odluka o podizanju ustanka protiv Turaka i za vožda je izabran Đorđe Petrović - ubrzo poznat kao Karađorđe.

Odluci o podizanju ustanka prethodila je Seča knezova, odnosno uglednih narodnih prvaka, koje su dahije preventivno pobile, zbog navodne nelojalnosti.

Prvi srpski ustanak najpre je zahvatio krajeve zapadno od Kolubare, Šumadiju i Pomoravlje.
Čitav Beogradski pašaluk oslobodjen je 1807, ali je sudbinu ustanka odredio ishod rusko-turskog rata, pošto su Rusija i Turska potpisale mir u Bukureštu 1812. godine. Prepuštanje Srbije bilo je plod činjenice da je počinjao Napoleonov pohod na Rusiju.

Prema rečima velikog nemačkog istoričara Leopolda Rankea, Karađorđevom bunom započela je Srpska revolucija, okončana uspešnim diplomatskim dostignućima Miloša Obrenovića, decenijama potom.

Karađorđe je, tokom Prvog srpskog ustanka (1804-1813) između ostalog, u sklopu obnove srpske državnosti, ustrojio i niz važnih institucija, poput Velike škole, što je nesumnjiv pokazatelj dalekovidosti i vizionarstva.

Tako je septembra 1808. godine u Beogradu besedom Dositeja Obradovića "O dužnom počitaniju k naukama" počela s radom Velika škola, daleki začetak današnjeg Univerziteta u Beogradu.

Na Sretenje 1835, u Kragujevcu je donet prvi "Sretenjski ustav" Kneževine Srbije, ustrojen po uzoru na francuski i belgijski.

Tekst ustava, neobično liberalan za tadašnje prilike, izradio je Dimitrije Davidović, znameniti novinar i srpski nacionalni radnik.

Ovakvo ustavno rešenje odmah je izazavalo negodovanje Austrije, Turske i Rusije, i ustav je ubrzo suspendovan. Velike sile smatrale su ga previše liberalnim: u poredjenju sa ustavima evropskih zemalja tog vremena on je to i bio, osim retkih izuzetaka poput Francuske i Belgije.

Kneževina i Kraljevina Srbija imala je potom više različitih ustavnih rešenja: 1838, 1869, 1888, 1901. i 1903. godine.

Posle Drugog svetskog rata, od 1945. godine, u potpuno promenjenim okolnostima, Srbija u sastavu federalne Jugoslavije je četiri puta usvajala ustav, a aktuelni je usvojen 30. oktobra 2006. i to je prvi Ustav Srbije nakon raspada SRJ, odnosno Državne zajednice SCG.

Sretenje se kao državni praznik u Srbiji slavilo do formiranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a ponovo se slavi od 2002. godine.

Predsednik Srbije prirediće danas prijem povodom Dana državnosti.

Izvor: Novi magazin, Blic,