BAŠTINA BEZ ZAŠTITE: Hrvatski dom, Ruma

Možda i najlepša, a svakako najintrigantnija zgrada u Rumi, i definitivno ona koja je ponos i dika Rumljana u arhitektonskom smislu, jeste zgrada Hrvatskog doma, podignuta 1912. u jeku nacionalnih zanosa i stila secesije. Mnogi ovu zgradu neobične lepote nazivaju “rumski dragulj pomućenog sjaja”, jer je svake godine bivala sve ruiniranija. Sama ideja o osnutku ove zgrade došla je od grupe Rumljana okupljenih u organizaciju “Hrvatski sokol”, 1905. godine. Kako je to bila fiskulturna organizacija, kakve su širom slovenskog sveta nicale tih godina, Hrvati iz Rume su želeli da sve svoje sportske sekcije sakupe pod istim krovom i “tjelovježbaju”. Takođe, ova zgrada je trebala da posluži kao otpor germanizaciji i mađarizaciji Hrvata. Zgrada je podizana dobrovoljnim prilozima građana iz Rume, ali i Hrvata iz cele Hrvatske i Slavonije.

U svom originalnom obliku pročelje je činio trodelni otvoreni trem koga su pridržavala dva snažna stuba, ali je trem docnije zazidan. Iznad ovog dela nalazi se danas polukružni prozor, ali je ranije bila upečatljiva figura sokola raširenih krila, simbol Hrvatskog sokola, što se može videti sa starih forografija i razglednica, ali je ona nažalost uklonjena.

Zgrada je u vreme dok je bila Dom JNA, bila centar za svečanosti vojske, ali i proslave maturskih večeri rumskih srednjih škola. Njen enterijer je drastično menjan u skladu sa novom namenom, što je uništilo autentičnost. Takođe, nikada nije rekonstruisana, a posle napuštanja zdanja od strane Vojske Jugoslavije (Srbije i Crne Gore) kao naslednica, zgrada je devastirana i spolja, kao i u obližnjoj Mitrovici.

Opština Ruma je u 2020. postala vlasnik zdanja tako što je otkupila zgradu za 40 miliona dinara na pet godišnjnih rata i sprema temeljnu rekonstrukciju Hrvatskog doma. Plan je da se u prvoj fazi restaurira spoljašnjost, fasada, skulpture na fasadi i vitraži sa prozorima, a da u sledećoj fazi bude sanirana i unutrašnjost, da bi se za par godina zgrada predala nekoj od kulturnih institucija grada, slično kao i Dvorac Eđšeg u Novom Sadu. Rekonstrukcija počinje 2021. sa godinu dana zakašnjenja, koje je uslovljeno koronavirusnom pandemijom i zaključavanjem, koje je pomerilo početak radova sa 2020. godine. Celokupan projekat je urađen a sredstva u budžetu Opštine su izdvojena za 2021. godinu.

Projekat BAŠTINA BEZ ZAŠTITE realizuje Udruženje za kulturu, turizam i medije “PETROVARADIN MEDIJA”, a sufinansira ga Ministarstvo kulture i informisanja.