DA LI STE ZNALI: Razlika između stresa koji nas brani i onog koji nas ubija

Kod hroničnog stresa, odbrambeni mehanizmi su stalno “ukjučeni”, tako da se vremenom iscrpljuju i dovode do mnogih štetnih promena u organizmu. Na taj način, pojava koja se opisuje kao hronični stres pretvara jednu primarno odbrambenu reakciju u svoju suprotnost – opasnost po čoveka.

Evo kako stres deluje na pojedine organske sisteme čoveka:

Nervni sistem

Mozak, kao savršen “kompjuter” koji reguliše sve funkcije organizma, prima informaciju o stresu, obrađuje je, planira i pokreće odbrambenu reakciju. Komplikovanim putem, preko hipotalamusa i hipofize, stimuliše nadbubrežnu žlezdu koja pojačava lučenje adrenalina i kortizola. Ovi hormoni snažno deluju na sve organske sisteme, izazivajući ubrzan rad srca, skok krvnog pritiska, povećanje količine glikoze u krvi i druge promene u cilju dizanja ″borbene gotovosti″ organizma, odnosno sposbnosti da munjevito odreaguje na stres i zaštiti se.

Mišićnoskeletni sistem

Pod dejstvom stresa, mišići se zatežu (pojačana kontrakcija), što povećava spremnost za brzu reakciju u cilju fizičke odbrane organizma. Međutim, kod hroničnog stresa, dugotrajna mišićna napetost dovodi do različitih oboljenja kao što su miofascijalni sindrom, tenziona glavobolja i migrena.

Respiratorni sistem

Stres izaziva hiperventilaciju (produbljeno i ubrzano disanje), koja omogućava bolju oksigenaciju krvi (više kiseonika u krvi), a to povećava sposobnost organizma da se odbrani od stresa. Kod nekih ljudi, hiperventilcija može izazvati napad panike.

Kardiovaskularni sistem

Stres ubrzava rad srca i povećava krvni pritisak. Zbog pokretanja mehanizma odbrane od stresa, veliki mišići i drugi organski sistemi naglo povećavaju svoje potrebe za kiseonikom i glikozom koji se dopremaju preko krvi. Zbog potrebe da u krvne sudove upumpava povećanu količinu krvi, srce ubrzava rad i pojačava intenzitet svojih kontrakcija.

Kada stres potraje, srce se “iscrpljuje”. Tako dolazi do slabljenja srčanog mišića i povećanog rizika od infarkta

Endokrini sistem

Kad odgovarajući centri u moždanoj kori dobiju informaciju o stresu, oni nervnim putevima šalju signale u hipotalamus, odakle oni odlaze u hipofiznu žlezdu. Pod dejstvom signala prispelih iz hipotalamusa, hipofiza luči odgovarajuće hormone, koji se krvlju prenose do nadbubrežne žlezde, izazivajući lučenje kortizola iz kore (korteksa) i adrenalina iz srži (medule) ove žlezde. Kortizol i adrenalin pokreću niz reakcija organizma karakterističnih za stres, zbog čega se i nazivaju stres hormoni.

Gastrointestinalni sistem

Stres dovodi do povećavanja ili smanjivanja apetita, a često i povećanog pušenja i konzumiranja alkohola. Usled uziamanja većih količina hrane i poremećaja varenja, može doći do ezofagealnog refluksa (vraćanje želudčanog sadržaj u jednjak), što je praćeno osećajem kiseline i bolom.

Pod dejstvom stresa, u stomaku se javlja osećaj nelagodnosti (takzvani “leptirići”). Česta je mučnima, a moguće je i povraćanje.

Stres remeti proces absorpcije u crevima, što dugoročno može dovesti do manjka odgovarajućih nutritijenata (hranljivih materija). Osim toga, moguća je i promena u pasaži creva (brzina prolaska hrane) . Ako je pasaža ubrzana, javlja se dijareja, a ako je usporena, dolazi do zatvora.

Reproduktivni sistem

Kod muškaraca, povećana koncentracija kortizola koja se javlja pod stresom, dovodi do smanjenja lučenja testosterona i produkcije sperme, što remeti seksualnu i reproduktivnu funkciju. Zato hronični stres u pojedinim slučajevima može dovesti do impotencije. Kod žena, stres remeti regulanost menstrualnih ciklusa, dovodi do izrazito bolnih ciklusa ili ih u potpunosti prekida. Takođe, izaziva i smanjenje seksualne želje.
Izvor: Bol.rs