Sveti Sava

Najmlađi sin Stefana Nemanje, rodio se 1169. godine, kad mu je bilo 15 godina. Otac mu je dao jedan deo države, gde bi se učio upravljanju, a u 17. godini pomišljali su da ga žene.

Međutim u to vreme Rastko je upoznao kaluđere iz Svete Gore. Raspitivao se kako se živi u Svetoj Gori, pa kad je saznao da je tamo upravo onako kako je on želeo, odlučio je da tamo i ode. Rekao je roditeljima da ga puste u lov na jelene, pa dok je bio u lovu u planini, iskrade se od društva, i sa duhovnikom Svetogorcem i nekoliko vernih slugu ode na Svetu Goru.

Stupanjem u monaški red Rastko je dobio ime Sava, a posle nekoliko godina i Savin otac, Stefan Nemanja je došao na Svetu Goru, gde je sa Savom i uz pomoć tadašnjeg srpskog župana Stevana Prvovenčanog, podigao manaastir Hilandar.

Preminuo je u bugarskoj prestonici Trnovu 25. januara 1236. godine, na povratku iz hodočašća u Jerusalim, posle diplomatske misije za prijateljsku bugarsku arhiepiskopiju, koja je njegovom zaslugom dobila samostalnost.

Prema zapisima tog vremena, glas o smrti svetitelja stigao je u Srbiju 27. januara, pa se SPC na taj dan seća svog prvog arhiepiskopa.

Zasluge

Sveti Sava je osnivač manastira Hilandar na Svetoj Gori. Stručnjaci kažu da je u Hilandaru rođena ideja o samostalnoj srpskoj crkvi i slobodnoj srpskoj državi. Autokefalnost srpske crkve proglašena je u Nikeji 1219. godine, a iste godine, arhimandrit Sava je hirotonisan za prvog srpskog arhiepiskopa.

Centar nove Srpske arhiepiskopije postao je manastir Žiča. Uspostavivši svetački kult svog oca Nemanje, Sava je uspeo da izmiri svoju zavađenu braću i spreči sukobe u Srbiji.

Krmčija Svetog Save - prvije kodeks srpske crkve i jedan od najznačajnijih pravnih spisa tog vremena. Sveti Sava je prevodio je i sakupljao srednjovekovne medicinske spise od kojih je nastao "Hilandarski medicinski kodeks". Godine 1198. osnovao je u manastiru Hilandar prvu bolnicu, po ugledu na carigradske, što se smatra početkom srpske naučne medicine. Utemeljivač je prosvete kod Srba, pa se zato Sveti Sava pre svega slavi kao školska slava.

Oko praznika Svetog Save duža dan, sunce greje toplije i zemlja se zagrejava s toga, što je Sveti Sava zabo u zemlju ražaren ražan.